Mono, Stereo, Dual Mono? Wat is beter?

We weten nu waarom we een versterker nodig hebben én wat het verschil is tussen klasse A, AB en D. En dat het type versterker in principe niet écht uitmaakt. Het gaat om de implementatie en de combinatie met de versterker.

Waar we nu naar gaan kijken is de formfactor. Want versterkers komen in diverse vormen: klein, groot… groter… en gigantisch!

Mono en Stereo

Het gros van de eindversterkers  – wat eigenlijk al een niche is, aangezien de meeste versterkers gewoon geïntegreerd zijn uitgevoerd – is gewoon stereo uitgevoerd. Dat wil zeggen dat er twee kanalen in één behuizing zijn verwerkt: links en rechts.

U zult begrijpen dat dit veel kosten bespaart. Zowel voor de fabrikant – één behuizing en veelal één voeding voor twee kanalen – als voor u; de gebruiker. Immers: u schaft één apparaat aan én het scheelt een extra netsnoer, wat ook een serieuze kostenpost kan zijn.

En toch zijn er ook mono (eind)versterkers. In dit geval hebt u dus twee apparaten nodig: één voor links, één voor rechts. In elke behuizing zit één versterker verwerkt. Nu zult u begrijpen dat dit duurder is om te maken. Immers: elk kanaal heeft een eigen behuizing, eigen voeding, et cetera. Voor de gebruiker komt dat neer op zowel een grotere investering in de apparatuur, als meer ruimte in het hifimeubel én een extra netkabel.

Het voordeel is wel dat een mono eindversterker dichter bij de luidspreker kan komen te staan (immers: hij hoeft niet centraal geplaatst te worden), waardoor de speakerkabel korter kan blijven. En dat scheelt niet alleen geld, maar het klinkt ook beter, aangezien u het beste de speakerkabel kort kunt houden. Een XLR signaalkabel heeft geen last van langere lengtes. Dus voor optimaal resultaat, raden we dan aan om de eindversterker gebalanceerd aan te sluiten.

Dual Mono?

Nu zien we soms dat een stereo eindversterker ‘dual mono’ is opgebouwd. Als een fabrikant dit netjes doet, hebben we het in feite over twee mono eindversterkers in één kast. Let wel: een voorversterker, dac of bijvoorbeeld een phono pre-amp kan ook dual mono opgebouwd zijn… Dit gaat dus vooral over hoe het apparaat is opgebouwd.

Bij dual mono zijn het linker- en rechterkanaal dus compleet los van elkaar opgebouwd. Inclusief de voeding als het goed is. Nu is een voeding zeer prijzig om goed uit te voeren. Dus in sommige gevallen zien we dat de forse voeding niet compleet dubbel is uitgevoerd, maar dat elke kant wél een aparte winding of aftakking krijgt. En dat kan ook prima werken, maar het linker en rechterkanaal tappen wel uit hetzelfde vat (de voeding) in dat geval. Dat hoeft geen probleem te zijn als het reservoir groot genoeg is.

Voor- en nadelen

Ok. Er zijn dus meerdere manieren om een eindversterker op te bouwen: stereo, mono en dual mono in één behuizing. Wat zijn nu de voordelen? En is het hoorbaar als u wisselt van stereo naar dual mono? Of van stereo naar twee keer mono?

Heel eenvoudig: ja, het is in principe hoorbaar. Maar het is natuurlijk wel weer afhankelijk van hoe goed iets is gedaan. Oftwel: het is afhankelijk van het apparaat (zoals altijd binnen onze hobby).

Wat ons bij Alpha Audio is opgevallen als we van een stereo eindversterker naar twee keer mono gaan (zelfde model, maar mono geschakeld), is de rust, kanaalscheiding en controle. Dit is gemakkelijk te doen bij zowel de NAD C298 als bijvoorbeeld de Benchmark AHB2 die in beide gevallen naar mono te schakelen zijn.

In beide gevallen is een toename in grip, kanaalscheiding en rust hoorbaar. Dit is niet zozeer te danken aan het vermogen dat toeneemt. Het is – schatten we in – de totale scheiding van links en rechts waardoor er géén crosstalk meer is. En het feit dat er géén interactie meer is tussen de twee luidsprekers (er komt ook energie terug van een luidspreker. Dat kan gaan mengen en dus storen.).

Bij een dual mono opbouw hebt u ook dit voordeel als een fabrikant alles netjes gescheiden houdt. Crosstalk zal nog steeds een beetje spelen, omdat de twee kanalen in één behuizing verwerkt zijn. Maar als de voeding gescheiden blijft, is de interactie tussen de speakers minimaal.

Afrondend

Of u voor een stereomodel gaat, of voor twee mono’s of een dual-mono ontwerp, zal te maken hebben met zowel praktische zaken als budget. Vergis u niet: een stereo eindversterker kan op ultrahoog niveau presteren als het ontwerp goed is. Daar betaalt u dan ook voor natuurlijk. De modellen in dit hoge segment zullen in bijna alle gevallen dual-mono opgebouwd zijn. Wilt u nog een stap verder, dan gaat u bijna altijd naar twee mono eindversterkers. Dat kost meer om te bouwen, waardoor het dus ook een duurdere oplossing is. Een voordeel waar niet iedereen aan denkt, is dat u mono’s dichter bij de speakers kunt plaatsen, waardoor de speakerkabel korter kan blijven.