Inleiding
Inhoud
Bij Alpha-Audio vinden we metingen belangrijk, omdat het een onderbouwing levert voor subjectieve meningen of aannames. De trouwe Alpha-lezer weet dat we voor metingen dankbaar gebruik maken van de Illusonic apparatuur en software. Vandaag gaan we nu eens niet aan de slag in een luisterruimte, maar in een studio waar de muziek wordt gemaakt die u uiteindelijk thuis zult horen. Dit werd een geheel ander, complex en zeer interessant proces waarvan we de bevindingen graag met u delen.
De Nieuwplaatz in Leiden is een studio, gevestigd in een schoolgebouw. Op de bovenste verdieping is de opnamestudio; in de kelder zijn drie oefenruimtes waar overigens ook kan worden opgenomen. De afronding van de verbouwwerkzaamheden is nog in volle gang, maar de studio is al zo ver klaar dat er kan worden gemeten. Nu meten we bij Alpha-Audio op twee manieren: we meten een speaker waarbij we de meetmicrofoon op zo’n afstand plaatsen dat de akoestiek van de luisterruimte geen invloed heeft. Of we meten hoe de luidsprekers zich gedragen in de ruimte, en dan hebben we een aantal vaste punten waar we de meetmicrofoon plaatsen.
Vandaag is de vraag hoe de opnamestudio akoestisch in elkaar zit. Worden bepaalde frequenties versterkt of juist teveel geabsorbeerd? Zijn er plekken in de ruimte waar bepaalde reflecties domineren of juist ontbreken? En wat voor aanvullende akoestische maatregelen zouden nog nodig zijn om de studio te optimaliseren? De afgelopen maanden is er al een aantal keren opgenomen. Daaruit zijn wel wat indrukken en verbeterpunten naar voren gekomen, maar een meting zou deze aannames kunnen onderbouwen.
De studio is fors: circa 8 bij 10 meter, en ruim 3 meter hoog. De vloer is zwevend aangelegd en voorzien van grenen. Een wand is geheel bekleed met jaren 30 paneeldeuren, die dienen als diffusers. Een andere wand is weer van zachte houten platen en daarachter isolatiemateriaal. En er is een grote glazen raampartij. Het systeemplafond is verwijderd en vervangen door isolerend materiaal, pallet-hout en wit doek. Het is de bedoeling dat de studio levendig en ‘droog’ klinkt. Een studio waar geen enkele reflectie in zit, zuigt letterlijk alle energie op. Maar teveel reflecties, dips en pieken leveren een opname op die klinkt alsof het in een badkamer is opgenomen.
De bekende weg
We gaan meten op de wijze zoals we die zijn gewend. Twee speakers de kamer in, meetmicrofoon opstellen en meten. We gebruiken daar de monitorspeakers voor, die aan muurbeugels zijn bevestigd. We zien een dip in het laag waarvan we eerst denken dat het de crossover van de speaker is. Ook bij andere monitors zien we deze dip ook, dus het zal aan de ruimte liggen. Maar deze opstelling vertelt ons niet hoe de verschillende delen van de ruimte akoestisch ‘presteren’
Jaap: the results please: ….
4-weg
We plaatsen vier nagenoeg identieke studiomonitoren in het midden van de studio en richten deze op de vier hoeken van de studio. De Illusonic IAP 8 kan acht kanalen uitsturen, dus dit is geen probleem. De frequentiesweeps worden achtereenvolgens door de vier speakers gestuurd en de meetmicrofoon stellen we op een aantal plekken op. Achter het drumstel, bij de vleugel, bij de basstrap in de hoek. De vier Yamaha HS-8 monitoren staan netjes op een statief, back to back op een kleedje. Ziet er best grappig uit.
Door de medicijnen werken mijn hersens traag, Vincent had het over anechoische kamer en daar zat ik ook aan te denken, dat is de reden waarom ik terugkeert op dit artikel. Akoestiek wordt tijdens de opname, op elk kanaal afzonderlijk toegevoegd. Dus het aantal Hertz of dB maakt niets uit, er is nooit sprake van reflectie in een dode kamer. De grafieken laten zien dat huidige opnamestudio’s gebruik maken van goedkopere monitoring, gaf Spotify de schuld, maar de opname technicus kan geen high-end resultaat leveren, zonder bijvoorbeeld een goede actieve subwoofer. Als je thus luistert met high-end apparatuur dan zit er teveel laag in, of is de midden frequentie verminderd. Begrijp me niet verkeerd, want jouw (Jaap) is uitmuntend op audio gebiedt.
kennis vergeten onderste regel. Jammer dat verandering na de upload onmogelijk is.
Als je inlogt en naar de backend gaat, kan je wel je reacties aanpassen.
Beste Jaap 🙁 kan backend op Android niet vinden.
Ok. Dan desktop?
Ook onvindbaar op de desktop versie van Chrome Android 🙁
Maf…. ik ga het checken.
Dag Ferdy, dank voor je reacties. Ik probeer te begrijpen wat je boodschap is, haal er een paar citaten uit.
In deze studio wordt de akoestiek niet alleen op elk kanaal afzonderlijk toegevoegd. Vanwege de omvang is de akoestiek van de ruimte een belangrijke factor. Bij opnames hebben we dan ook microfoons opgesteld die de ambiance van de studio opvangen.
“De huidige opnamestudio’s gebruik maken van goedkope monitoring”. Dat is nogal een bewering waar niet veel studio’s zich in zullen herkennen. Zoals je waarschijnlijk zelf ook wel weet, zijn er verschillende stadia waar we in de studio monitoring voor gebruiken. Bijvoorbeeld: tijdens het opnemen, bij het maken van de eerste mix (verhouding tussen de tracks), het toevoegen van eventuele effecten, masteren. Soms wil de engineer een zeer precieze mix horen. Daarbij horen neutrale monitoren waarbij de Yamaha NS10 de meest beruchte is. Pas als het daarop een beetje fatsoenlijk klinkt, is de mix ook goed voor andere speakers. In verschillende stadia is het verstandig om de mix op verschillende systemen te beluisteren; hoofdtelefoon, high end audiosysteem, neutrale nearfield monitor, midfield monitor, stereo, stereo met sub, bluetooth speaker, autoradio.
Voor deze metingen hebben we, zoals in het stuk beschreven, verschillende monitoren geprobeerd en de metingen gaven aan of ze bruikbaar waren om deze grote opnamestudio te testen. Daarbij was de test bedoeld als aanvulling op onze impressies van karakteristieken na enkele maanden gebruik. De Yamaha’s bleken in hun combinatie van uitgangsvermogen en bandbreedte de meest geschikte. De dips in de metingen kunnen we prima duiden.
“De opnametechnicus kan geen high end resultaat leveren zonder bijvoorbeeld een goede actieve subwoofer.” Ook deze stelling lijkt me nogal algemeen van aard en hangt erg af van de setup. In deze studio hebben we een controlroom in de studio (live room) en een aparte controlroom. Dan is er in de kelder een controlroom. In elk van deze controlrooms is een andere monitorconfiguratie. Een met Genelec actieve monitors en sub, een met fullrange monitors (vintage JBL) en actieve sub van Bryston. We hebben Dynaudio, Alesis en ja, ook Behringer monitors. Die hebben alle hun waarde in het in de breedte kunnen checken van de mix (ongeacht de aanschafprijs). En dan hebben we het nog niet over de DA-converters.
Beste Yung, waarschijnlijk druk ik het verkeerd uit, En zal het anders formuleren. Bijna alle klassieke, jazz en easy listening komt perfect uit mijn Quad’s en KRK sub, maar zodra er hedendaagse muziek uit de speakers komt, dan zijn de lagere frequencies veel te hard. De sprekers via de tv zijn veel duidelijker te horen, dan hetzelfde tv kanaal via de ESL. En van alle soorten muziek is het (midden) hoog perfect. Dit heeft dan te maken met de oren van degene die achter het mengpaneel zit. “Een studio waar geen enkele reflectie zit…” is volgens mij de norm, en zuigt lettertijk alle energie op, is geen tekortkoming. Tot mijn verbazing hebben jullie Genelec (zijn actief) speakers en sub, toen ik vroeg deze een keer te vergelijken met de speakers voor thuis werd er niet op gereageerd. Al vind ik passieve luidsprekerboxen minder belangrijk, want de juiste versterker erbij zoeken en de kosten?!!!dan spreek al gauw over vier cijfers voor de komma. En streaming maakt de installatie gauw af. 30 miljoen tracks is toch prima 🙂
Beste Ferdy,
De ‘loudness-war’ is volgens mij een betere verklaring voor de compressie en ‘dynamiek’ van wat er nu aan aanbod is op radio en streamingdiensten. Bovendien vragen streamingdiensten verschillende specificaties van studio’s. Zo kan het zijn, dat een master voor Spotify anders wordt afgeleverd dan een master voor Deezer, of voor Radio 538. Zie het verslag van ons bezoek aan de Wisseloords-studio’s: http://alpha-audio.nl/achtergrond/roadtrip-voor-alpha-mannen-de-wisseloord-studios/
In de studio is ‘neutraal’ en ‘ruimtelijkheid’ de norm, en dat is niet erg anders dan de manier waarop we bij Alpha-Audio de apparatuur beoordelen. Een neutrale weergave is dan ook het meest eerlijk, naar onze mening en deze mening wordt ook gedeeld in “de” studio. Ik blijf het met je oneens dat dit ligt aan de mensen ‘achter de knoppen’. Wie meer bas wil, kan dat bereiken door het eigen audiosysteem daarop aan te passen.
Over de Genelec-speakers; we hebben deze van de importeur aangevraagd maar niet gekregen. De Genelecs waar ik het over heb zijn van een van de engineers in de studio waar ik werk, niet de Alpha-Audio-ruimtes. We testen altijd apparatuur die rechtstreeks van importeurs of fabrikanten komt, niet spullen van anderen. Dan weten we waarmee we werken, en dat we de meest actuele versie ter test hebben.
Ben zelf erg voorstander van actieve speakers. Een goede en muisstille voorversterker is daarbij erg belangrijk.
Beste Yung, hartelijk dank voor het duidelijke antwoord. Raar dat @SpotifyCare dit niet doorgeeft dat er luisteraars zijn die zich vreselijk storen aan de ontzaglijke boost van het laag. Dit had ik trouwens ook zo geschreven aan Spotify dat de loudness en Volume Normalize niet klopt, dit is waarschijnlijk ook door jouw waargenomen. En onbegrijpelijk dat de importeurs van Adam en Genelec geen apparatuur levert, want onbekend maakt onbemind. Als het door alpha-audio getest en vergeleken wordt, met de betere speakers, dan zullen zeer waarschijnlijk veel audiofielen ook gaan kiezen, voor de professionele actieve monitors. Begrijp me niet verkeerd, heb de actieve sub niet gekocht dat de bas extra versterkt wordt, maar omdat de Quad’s dit laag niet weergeeft. De sub staat (achterkant) -6dB en de voorversterker heb ik er niet tussen staan, gebruik de app van de WXC-50, en die staat nu ook weer op handmatig, de bas op uiterst links, maar de vermindering is vaak nog te weinig. Met vriendelijke groet, Ferdy
Ja, wij vinden dat pro-audio heel goed zou passen in een luisterruimte thuis. De prijs/kwaliteitsverhouding is erg goed, en het no nonsense-gehalte is groot. Geen ‘bells and whistles”, wat vaak wel ten koste gaat van vormgeving.
Ik heb een paar jaar geleden de Quested V2108 monitors getest. Die zijn prima geschikt voor luisteren op grotere afstanden (3 meter en verder). En de klank is ‘impeccable’: http://alpha-audio.nl/review/review-quested-v2108-monitor-speakers/
Een actieve sub in combinatie met een electrostaat is een begrijpelijke keuze. Om in de pro-wereld te blijven; probeer eens een actieve crossover. Daarmee kan je de verhouding tussen de sub en de Quads heel verfijnd regelen. De klank kan er op vooruitgaan.
Nu meten we bij Alpha-Audio op twee manieren: we meten een speaker waarbij we de meetmicrofoon op zo’n afstand plaatsen dat de akoestiek van de luisterruimte geen invloed heeft.
Onmiddellijk patenteren!.
Al die jongens die een anechoïsche kamer huren om hun speaker te meten zijn dom bezig en verspillen een bak geld!
Of zou het toch anders werken dan hier door Alpha wordt voorgesteld?
Dag Vincent,
Dank voor je opbouwende bijdrage en reactie op een bijzin van dit artikel over metingen van een studio.
Zoals je misschien hebt kunnen lezen bij andere metingen die we van speakers uitvoeren, meten we deze altijd op een korte afstand. Omdat de meetmicrofoon naar de conus is gericht, zijn de metingen nauwkeurig genoeg en zijn prima te vergelijken met de metingen van de fabrikant.
Het lijkt me niet nodig om dit alles te patenteren.
Dag Yung Lie
Of iets in een hoofd- of een bijzin staat van invloed mag zijn op de kwaliteit van wat iemand debiteert kan ik mij niet zoveel bij voorstellen.
Wat ik mij wel kan voorstellen is dat je kennelijk gekwetst bent door de door mij gekozen bewoordingen. Die hadden inderdaad een wat te hoog kroegjool gehalte.
Mijn excuses daarvoor.
Dat laat onverlet dat ik je stellingname nogal ruig vind.
Mocht je enige inhoudelijke onderbouwing hebben dan verneem ik dat graag.
Dag Vincent,
Ik snap wat je bedoelt. Je kan echter met een time-windows het gros van de ruimte buitensluiten. Wil je in één sweep full-range meten, dan kan dat niet zonder invloed van de ruimte. Daar heb je gelijk in.
Dat gaat mijn kennisniveau te boven.
Dat klinkt alsof je de nagalm uitsluit.
Je geeft een pulse en alles wat niet binnen x ms binnenkomt sluit je uit?
yes
Heel interessant, maar vindt de dip in het laag vreemd. Volgens de handleiding moet de monitor voor het beste resultaat op zijn minst 1,5 mtr. van de achterwand geplaatst worden. En van een dip mag volgens de specificaties geen sprake zijn. De enigste beperking ze missen 3D. Probeer of je deze https://www.bax-shop.nl/studio-monitor/adam-s3h-actieve-studiomonitor-per-stuk kan testen, die gaan net zo laag, maar zullen geen dip vertonen