Het blijft een ‘hot topic’: kabeltjes. En zeker usb en ethernet. Of digitale kabels in het algemeen. Het blijft ook redacteur in kwestie bezig houden: kunnen usb- en ethernetkabels écht een hoorbaar verschil realiseren in een audio-keten? We gingen naar de Wisseloord-studio’s voor een test van usb-kabels.
Laten we beginnen met te zeggen dat er 1001 manieren zijn om tests uit te voeren.Voor elke methode valt wat te zeggen.
Opname over master
Wij hebben in Wisseloord voor een bepaalde methode gekozen die voor ons logisch lijkt: een laptop aan een usb-receiver die weer het signaal doorstuurt naar een opnamesysteem. De opname van 30 seconden wordt op de frame nauwkeurig over de master gelegd: inverted. Dus als we beide sporen afspelen, moet er 100 procent stilte zijn als de opname perfect is.
De testkandidaten
We hebben voor deze test een paar kabels meegenomen: een printerkabel, een Van Medevoort Q-kabel, een Audioquest Forrest, Coffee en Diamond. Kortom: van 5 euro tot pak ’em beet 1000 euro.
Wat blijkt: alle kabels geven data 100 procent nauwkeurig door. Er is geen bit verschil tussen de printerkabel en de peperdure Diamond usb met alle toeters en bellen.
Wat ook opvalt is dat eigenlijk niemand een verschil hoort tussen de goedkope en dure kabel. Tenminste: niet in deze setting. Want nogmaals: er kan heus een verschil hoorbaar zijn. Daarover later meer.
Asynchroon en buffer
Laten we een klein beetje op de techniek ingaan. Nieuwe dacs hebben bijna zonder uitzondering een asynchrone usb-receiver. Dit betekent dat de dac aangeeft of de pc data moet sturen. Deze data loopt vervolgens een buffer in. Vanuit de buffer zet de dac alle data op een nieuwe klok. Dat is het grote voordeel van asynchroon: de klok van de pc heeft totaal geen invloed meer op de conversie.
Tevens wordt jitter geëlimineerd door alle binnenkomende data eerst een buffer in te sturen en daarna opnieuw op een klok te zetten.
Eigen voeding of niet
Maar waarom zou er in sommige gevallen dan wél een verschil hoorbaar zijn? Wij denken het te weten. Data is identiek. Klok maakt niet uit bij asynchrone overdracht. Waar het in kan zitten is voeding.
Een computer heeft veel ruis. Hoogfrequente rotzooi. De voedingen in een pc zijn schakelend. En er zitten talloze chips in die zéér hoogfrequent schakelen. Al die ‘ruis’ komt via de usb-poort naar buiten. Vandaar dat dedicated usb-kaarten en hoorbaar verschil kunnen brengen.
Degelijke kabels die de voedingslijnen afschermen van data en tevens op ‘natuurlijke’ wijze voedingsruis kunnen filteren of verminderen kunnen dus een hoorbaar verschil brengen. Tenminste: bij dacs die afhankelijk zijn van de voeding vanuit de usb-poort. Of bij dacs die de usb-input niet galvanisch gescheiden hebben. Of dus niet goed de ruis elimineren.
Kortom: bij degelijk gefabriceerde dacs zou dit geen issue mogen zijn.
Bestaansrecht
Maar hebben high-end usb-kabels dan wel een bestaansrecht? Daarover kunnen wij nog niets zeggen. We hebben nu één test gedaan – met onze eerdere test nu twee – en een voorlopige conclusie getrokken. Wij zien vooralsnog geen nut in een peperdure high-end usb-kabel op een degelijk ontworpen dac.
Geweldig artikel, maar de lichtsnelheid is 300.000 km/sec En als de pluggen / stekkers of hoe je ze ook wilt noemen goed aangesloten zijn op kabel met een wat dikkere mantel, die te ver door buigen voorkomt (dan kan deze knikken en daardoor de glasvezel beschadigen). Een goede voeding is heel belangrijk, het duidelijkst aangetoond met een computer, het voltage schommelt altijd en deze kan soms heel groot zijn als iemand in de buurt aan het lassen is, of een airco en veel liften, mocht het voltage even 10% minder zijn dan loopt deze vast CRTL/ALT/DELETE met een zwaardere voeding komt dit niet voor. Optisch / Toslink / spdif is het best. Waarom het beste voorbeeld welke provider is beter KPN of FIBER dat weet iedereen, koper of glasvezel!?
heb een audioqouest coffee en eenharmonic tegnologie higcrade coffee usb kabel en kan je verzekeren dat er heel veel verschil met deze kabels is te horen draai op alle kabels voor de rest van jv gent ook mijn luidspreker kabels. de coffee is wat harder meer info en meer laag de harmonie kun je harder mee draaien zonder snel moe te worden van geluid wissel altemet met kabels mvg teun
Even voor de goede orde. In digiland gaan geen nullen en enen door een kabel. Dat gaat nog altijd op een analoge manier middels spanningspulsen.
Kost=lost
Mijn foutcorrectie werkte slecht ????
Heb je al eens de producten van iFi audio getest? Ik heb zelf met computer audio positieve ervaringen met hun USB kabel, maar dat zou hem best wel eens kunnen liggen aan het scheiden van stroom en signaal. De audioquest jitterbug werkt in mijn set overigens ook positief en dat is ook USB gerelateerd..
Ik ken iFi zeker wel ja. Prima spullen voor het geld! Jitterbug idem: werkt gewoon goed.
Maar dat is het ‘m nou net. Leuk hoor, weer een discussie die al een paar jaar geleden ook gevoerd is met wellicht nu toch precies dezelfde conclusies. (uiteindelijk!)
Het gaat dus niet zo zeer om hoe ‘duur of luxe’ de kabel is maar of er gewoon een degelijke stekker aanzit en er afscherming gebruikt wordt in/en om de ‘net iets beter afgewerkte dan normale’ kabel.
Daarnaast… hoe zit alles eigenlijk aangesloten kun je je zelf afvragen.
Gebruikt de USB-receiver/complete DAC de 5v voeding uit de USB van de computer of niet?
Zit de voedings-adapter van alle audio/PC-apparatuur in dezelfde stekkerdoos, of zelfs samen met adapters van telefoon-/opladers/lampen?
Heb je alle kabels lekker makkelijk uit het zicht samen gebonden? Doe dat nou juist niet!
Wil je echt de USB-voeding goed geregeld hebben dan zal je moeten kijken naar een Schiit Wyrd (‘weird’ vinden ze zelf ook maar het werkt goed) of die iFi Power/Purifier of zo’n Audioquest Jitterbug.
Ik heb gelezen dat er mensen zijn die zo’n Jitterbug in echt elke USB-aansluiting hebben gestoken.
Mocht het dan nog niet baten… dan maar verhuizen ofzo. 😉
Trouwens. Exuses dat dit fantastische artikel
ge hijacked word om over optical te discussiëren.
Goed leesvoer:
http://www.breem.nl/TechThemas/Jitter.htm
Geeft niet hoor! Gaat over digitaal… maar wie weet gaan we ooit een stukje tikken over optisch. Valt vast genoeg over te vertellen.
Fantastische site, bedankt voor de tip 😉
Bij deze manier van meten wordt iets over het hoofd gezien: je meet namelijk wel dezelfde data en in dezelfde volgorde, maar het tijdsaspect wordt volledig genegeerd.
Stel je hebt 2 kabels en de ene kabel doet er 2 keer zo lang over om de datastroom door te geven dan zul je dat op deze manier niet meten. Ook fluctuaties in de tijd zul je niet meten.
(Ik weet niet of er op USB niveau foutcorrectie is, maar als dat wel zo zou zijn, dan kan er meerdere keren om dezelfde data worden gevraagd. Zolang dat snel genoeg gebeurd, wordt aan de USB receiver kant dezelfde data geleverd aan de buffer.)
Uiteindelijk komen via deze meetmethode alle 1-en en 0-en achter elkaar in een bestand te staan, en ga je die bestanden met elkaar vergelijken.
Vergelijk het met een knikkerbaan. Als je 3 knikkers hebt: rood, wit en blauw en je stopt ze in deze volgorde in de baan met tussenpozen van 2 seconden, of met tussenpozen van 10 seconden; het uiteindelijke resultaat is dat ze aan het einde van de baan tegen elkaar liggen in dezelfde volgorde.
Ik ben verder ook niet zo technisch, maar zou het volgende misschien een rol kunnen spelen:
Een asynchrone USB DAC die de gegevensstroom binnenkrijgt via een kabel die de data in de tijd gezien gelijkmatiger doorgeeft, zal op ook meer regelmatige tijdstippen om nieuwe data vragen om de buffer te vullen. En dat zou van invloed kunnen zijn op de werking van de D/A converter…
Misschien zou je een DAC moeten hebben die het volledige bestand via USB van de streamer vraagt en in een buffer stopt en dan verder verwerkt. Ik denk dat je dan (vrijwel) geen verschil zou horen.
Hoe dan ook, ik hoor thuis verschil tussen een Audioquest Cinnamon USB kabel van 0.75m en een printer kabel van 2.0m tussen mijn Logitech Squeezebox (met de EDO mod) en mijn Micromega Mydac. De Audioquest wint het echt.
Ik snap je gedachtegang, maar het is niet relevant hoe regelmatig een asynchrone dac om data vraagt. De bits worden gewoon binnengehaald (gaat trouwens om pakketten met een duidelijke header, geen losse bits), in lijn gezet en op een klok ‘gegooid’ om vervolgens netjes door de dac te gaan.
Data vragen kost energie. De voeding moet dit leveren. Diezelfde voeding moet ook energie leveren aan de D/A conversie. Dat kan elkaar toch beïnvloeden vermoed ik…
CD kwaliteit is 1411 kbps, Stel dat de DAC elke seconde om 1411 kb ineens vraagt. Of dat de DAC elke 1/1411e second om 1 kb vraagt… Of dat dit fluctueert… Ik vermoed dat dit uitmaakt.
Het vragen om data kost energie en het schrijven van die data in de buffer kost tijd en energie…
Ik vergelijk dit met het aanpassen van de prioriteiten van de diverse processen en de buffer grootte op mijn Logitech Squeezebox Touch, Ook dat beïnvloed het geluid…
Er is een duidelijk verschil hoorbaar wanneer met de Pink Faun AV-Streamer een dedicated USB kaart gebruikt wordt. Het verschil met deze dedicated USB kaart wordt nog vergroot wanneer de moederbord klok vervangen wordt door een warmte regulerende OCXO klok. Het verschil wordt nog veel duidelijker wanneer op de dedicated USB bridge een warmte regulerende OCXO klok wordt geplaatst. Ik vermoed dat timing een groot effect blijft houden ondanks alles opnieuw op een klok wordt gezet in het audio apparaat.
Ik ben het oneens met de meeste reageerders. Natuurlijk is een meting belangrijk, maar alleen luisteren ( blind en objectief) geeft een antwoord op deze vraag. Metingen zijn alleen ondersteunend.
Want met deze methodiek stroomkabels vergelijken zal een zelfde meetresultaat geven, terwijl er toch echt een hoorbaar verschil in de kabels zit. ( objectief waarneembaar – echter door de een anders ervaren als de ander.)
Maar het onderschrijft dat de data die door de kabel ggat identiek is en dat het verschil in geluid op andere plekken gezocht moet worden. Niet in de kabels waar digitale info doorheen gaat zoals usb of optische kabel zoals spdif.
Spdif-kabels zijn wel hoorbaar hoor. Ik heb weleens een MIT Reference vergeleken met een standaard spdif touwtje… zeker hoorbaar. Ook optisch… is ook meetbaar. Maar usb en ethernet… nope. Daar gaan namelijk simpelweg datapakketten doorheen. En die komen aan of niet. Dat is anders met spdif.
ow? Ok, weer wat geleerd. Ik dacht namelijk dat met spdif ook alleen maar nullen en enen werden verzonden en deze daarna in de dac omgezet werden??
snelheid van licht is snelheid van licht en daardoor kan er ook geen verschil in zitten?
lampje gaat aan, lampje gaat uit??
Spelen daarnaast nog andere aspecten mee; afscherming van kabels wordt vaak als argument genoemd. En ik kan be daar best wat bij voorstellen. Dus om reden van afscherming kan een zelfde metende kabel toch een ander effect hebben op de keten.
Maar als je aan de ene kant iets erin gooit en exact aan de andere kant komt het zelfde eruit is er geen verschil tussen de kabels volgens mij heet dat wetenschap ?
En ik vind het persoonlijk knap dat mensen verschillen horen tussen fatsoenlijke kabels met dezelfde specificaties, maar als mensen verschil is dat hun overtuiging en waarheid en kan ik daar niks overzeggen behalve dat ik het knap vind en bij een ABx test nog nooit iemand geslaagd is
ABX-tests zijn ook niet heilig. Er spelen vele factoren een rol bij blindtesten. Stress is er één van: “Ik MOET nu goed gaan luisteren, want anders…”.
Bij een optische kabel zou er dan licht doorheen moeten komen om enig verschil te maken?
Het zou toch gaaf zijn als we licht kunnen vertragen door interventie door een matige afscherming.
terwijl ze pas in 2010 er in zijn geslaagd om licht te vertragen met hele dure apparatuur.
Een lampje gaat uit of aan.
De ontvanger registreert licht en zegt: héy? licht dat is 1. Ow nu geen geen licht dat is dan nul?
en dat licht gaat met een snelheid van 300.000 km per uur.
Ik blijf er tot op heden bij dat bij optische kabels
De snelheid en kwaliteit afhankelijk is van de zender en ontvanger. Niet van de kabel van 1 mtr.
Bij speaker kabels ben ik overigens veel genuanceerder. 😉
Het gaat niet om snelheid of aan en uit, maar om reflecties in de kabel. Goedkopere kabels hebben veelal maar één ader van matig kunststof – nee, geen glas – die bij buiging enorm last hebben van reflecties. Resultaat: data- en klokkingfouten.
Precies… afscherming, microfonie, connectorkwaliteit… etc.
Kijk daar heb ik idd wat aan.
Reflecties zou betekenen dat het licht bijvoorbeeld door de buitenzijde van de “glas”vezel wordt gereflecteerd als er een bocht in de kabel zit en daardoor een vervuiling in de lichtbundel ontstaat?
Voor zo ver mijn kennis gaat kan licht alleen rechtdoor gaan en reflecteert via de randen hen en weer zodat het de bocht om kan.
in een data center worden glasvezel kabels tot 30 a 40 mm rond gebogen zonder enige vorm van verlies.
De brekings index is naar mijn mening zelfs bij goedkope kabels gewoon te groot om problemen te geven?
En vergeet onze hersenen niet max 7 sec. kunnen we iets 100% onthouden na die 7 sec. is het al een level lager in ons brein blijft een interessante materie
Ik vraag me af of een power-kabel niet meetbaar is! Diverse ontwerpers hebben me al laten weten dat een power-kabel wel degelijk meetbaar is. Vraag me niet hoe: daar ben ik niet technisch genoeg voor.
Maar dan blijft de vraag welke relatie dat wat je meet heeft met de manier waarop je dat luisterend ervaart.
Ik heb als kabelscepticus eens een heel overtuigende nordost demo meegemaakt waardoor ik alleen nog op luisteren en niet op metingen afga.
Het vervangen van de voeding van de pc door een schonere (liniaire) voeding geeft een duidelijk hoorbare verbetering. In mijn opstelling heb ik de voeding van de Intel NUC vervangen door een schone voeding en met groot resultaat. Ik onderschrijf dus de conclusie dat de voeding van grote invloed is op het eindresultaat.
Precies! Dat is waar je beter eerst je geld aan kan uitgeven.
Zo’n voeding kun je in principe ook zelf bouwen, maar is niet voor iedereen weggelegd om te doen.
Groot compliment! Super dat jullie de mythes doorprikken met objectieve en feitelijke uitkomsten, geheel tegen de ‘gevestigde orde’ van (gesponsorde) hifi sites en magazines in. Hulde! En geweldig dat die in samenwerking met Wisseloord kan. Het vorig artikel (watermerk) heb ik ook met veel interesse gelezen. Je hebt er een vaste lezer bij! Bedankt!
Leuk te horen Fred!
Goed stuk, Jaap!
Mooi dat je Wisseloord kunt gebruiken als testauthoriteit. Erg overtuigend.
Zelf denk ik ook dat mensen ook kiezen voor “dure” kabels om dingen uit te sluiten en omdat het ook, als je het ervoor over hebt wel iets kan hebben.
Klokje Casio van 50 euro geeft dezelfde tijd aan als een Breitling, maar heb liever de Breitling hoewel ik een Casio heb hoor
Het kan geestelijk rust geven ja. Ik draai in tests met een AQ carbon. Mooie kabel om te zien en niet over de top duur.
Leuk artikel Jaap, eens te meer weer het bewijs dat digitaal ook echt digitaal is en al die dure kabels meer lijkt op het sprookje “De kleren van de Keizer”.
Dank je wel Joop!