Inleiding
Inhoud
Het Nederlandse Final is terug. En hoe! Natuurlijk maakt het bedrijf nog steeds elektrostaten – in Veldhoven om precies te zijn – en zijn er zowel hybride modellen als full range panelen; ze hebben elk element van de elektrostaat bekeken en verbetert. Wij testen de (sort of) full range Final Model 12.Â
Final Audio is een paar jaar terug weer begonnen met het fabriceren van elektrostatische luidsprekers. Echter hebben ze het wel anders aangepakt. Andere materialen, andere opbouw, andere fabriek. Eén van de redenen is natuurlijk dat er in het verleden nog weleens iets mis is gegaan met betrouwbaarheid van de speakers. Maar goed: dat was vroeger. We leven nu. En deze Finals hebben dus een compleet andere opbouw met nieuwe en robuuste kunststoffen (onder andere PMMA en Teonex, zie de review van de Model 5). En moeten decennia zonder onderhoud kunnen spelen.
Groot
Wie een full range elektrostaat wil, moet concessies doen. Zo’n luidspreker wordt gewoon heel erg groot. Immers: de uitslag van het folie is beperkt en dus moet het oppervlak groter worden om de luchtdrukverschillen te kunnen realiseren. Mede daardoor is de Final Model 12 bijna 180cm hoog. De nog grotere Model 15 gaat over de 2 meter! (Die gaat tot 45 Hz, de Model 12 tot 48 Hz…).
Nu zult u denken: “ach… ze zijn toch doorzichtig? Dus qua grootte en aanwezigheid valt het wel mee in de woonkamer!” Nee… het valt niet mee. Onze zwarte versie is weliswaar geen zwart blok hout van 1,8 meter; ze zijn nog steeds groot. En ook wel aanwezig als we eerlijk zijn.
Maar er is wel een troost. En wellicht een oplossing: ze zijn in alle kleuren van de regenboog te krijgen. U vraagt, Final draait. Daarbij zijn deze elektrostaten écht niet zwaar en dus gemakkelijk weg te zetten indien nodig. Nee echt: ze zijn supergemakkelijk te verplaatsen. Een droom voor iedere reviewer die veel moet sjouwen met spullen.
Dipool
We hebben het in de review van de Final Model 5 al aangekaart. Maar we noemen het hier nog een keer: een elektrostaat – en magnetostaat – is een dipool luidspreker. Dat wil zeggen dat ze zowel energie naar voren – u: de luisteraar – als naar achteren sturen. Dus tegen de achterwand vanuit de speaker gezien. Nu is de spreiding zeer gering, omdat het een plat vlak is en geen puntbron. De zijwanden spelen dus minder mee. Houdt echter wel wat rekening met plaatsing. Een beetje absorptie of behandeling van de achterwand kan geen kwaad.
Geen slurper
Opvallend bij de Final Model 12 is dat het geen heel zware versterker nodig heeft. Wij hebben op zowel de Pass Labs / Bryston combinatie als de Yamaha A-S2200 gespeeld en in beide gevallen hebben we totaal geen problemen ondervonden. Volgens Final is ook een buizenversterker – vanaf zo’n 20 watt – mogelijk.
Duidelijk omschreven review. Ongelooflijk 20 Watt dan (als ik het kon betalen) met een fijne lampjes versterker, want 99,9% die van dit soort deurtjes houdt, zijn geen liefhebber van veel dB’s. De KEF REFERENCE 8B moet wel tussen deze 2. Want subwoofers zijn een groot gemis, want ook bij Grimm AUDIO audio of elektrostaat etc. etc. kan het laag niet weergeven van de Bösendorfer 290 imperial of het kerkorgel. De toekomstige koper mag beslist niet vergeten dat het niet alleen de luidsprekers zijn. De overige apparatuur (wordt ook opgesomd) is net zo belangrijk. Maar dat weet iedere audiofiel.
Klopt! Ik zou er een sub bij zetten… maar voor wie van vocaal werk houdt, is het niet nodig vind ik.